Een krachtig moment van een ontroerende film die ons naar één vraag leidt: "Kan je echt verliefd worden op een 'virtueel wezen'?" Is het moeilijk om over te gaan naar een fysieke relatie? Soms is het antwoord ja, en we leggen je uit waarom.
De fysieke aantrekkingskracht van in het begin bestaat niet
Online: Alles berust op de rede. Ontmoetingen zijn "verstandelijk" en niet fysiek. Terwijl je achter je computer zit, vink je enkele hokjes aan en zo kies je je toekomstige. Je vervaardigt hem alsof je "The SIMS" speelt: roodharig, groot, een goede kok (en als hij een huis kan bouwen, is dat nog beter!). Zo wordt je eigenlijk verliefd op een ideaal profiel dat volledig aan je verwachtingen voldoet. Maar de chemie en lichaamstaal wordt helemaal achterwege gelaten.
In real life: Aangezien er geen of bijna geen lichamelijke aantrekkingskracht was van achter de computer, moet dit komen eens je elkaar echt ontmoet, maar soms mis je gewoon dat "iets". Zo ging het ook bij Sonia, 30 jaar: "Ik praatte echt graag met Paul, zowel online als in real life. Maar lichamelijk waren er geen vonken. We hebben toch geprobeerd om er iets van te maken omdat we echt op dezelfde golflengte zaten. Maar in bed was het maar flauwtjes. Het seksuele aspect buiten beschouwing gelaten, stond hij zeer dicht bij mijn ideale man."
We idealiseren
Online: Als je een tijdje met iemand chat die je graag hebt, vorm je je een mentaal beeld van die persoon ook al heb je hem nog nooit gezien. Dat beeld is vaak geïdealiseerd en komt helemaal niet overeen met de werkelijkheid.
In real life: We zijn verrast. Hoe preciezer het beeld dat je je vormt van je online loverboy - en hoe langer je ermee wacht elkaar echt te ontmoeten - hoe groter de verrassing zal zijn. Het resultaat? Je moet even afstand nemen om alles in je op te nemen en om de andere te "scannen". Dan moet je het oude beeld verwijderen en het vervangen door hoe de persoon echt is. Je moet het verschil maken tussen de persoon waar je online naar verlangde en diegene die je nu aanraakt. Het is moeilijk om je oude idee achter te laten, je weet niet meer met "wie" je het bed deelt. "Het is verschrikkelijk, maar ik was verliefd geworden op Nicolas. Een Nicolas die ik me zeer precies had ingebeeld. Maar in het echte leven was hij niet diegene die ik me had voorgesteld. Ik slaag er niet in om mijn relatie echt te beleven, ik blijf maar die Nicolas zoeken die ik dacht te kennen van achter mijn scherm...", vertrouwt Sandrine, 34 jaar ons toe.
We staan onder druk
Online: Je hebt de andere niet alleen geïdealiseerd, je droomt ook verder en hoopt dat jullie in het echte leven net zo goed zullen overeenkomen als online. En zo stijgt de druk stilletjes aan, die verschillende vragen met zich meebrengt: hoe is hij in het echt? Zal hij me bevallen? Zal ik hem bevallen? Hoe langer je ermee wacht elkaar te ontmoeten, hoe meer druk je zal ondervinden.
In real life: Je bent zodanig onder druk gezet dat je doodsbang bent en je je anders gaat gedragen! Je komt niet meer natuurlijk over. Je wilt dat alles piekfijn verloopt en net daarom kan het zijn dat het in het honderd loopt. Carole vertelt ons dat ze doodsbang was Cyrille te ontmoeten na twee maand gechat te hebben: "Ik verwachtte zoveel van de ontmoeting en ik hoopte dat alles perfect zou zijn net als in de mails. Resultaat: in bed waren we heel onhandig. Ik wou alles zodanig goed doen, dat ik er niet echt in mee was. Ik probeerde te veel, net als toen ik aandacht besteedde aan elke komma en elke smiley. Het was eigenlijk geen seks meer, maar een competitie met mezelf. En ik heb verloren."
© Wild Bunch Distribution
Seksualiteit wordt utilitair
Online: De concurrentie is hard. Er zijn tal van andere meiden met wie je mogelijke toekomstige kan chatten. Op sommige sites kan je zelfs zien wie je rivaal is. In dat geval wordt seksualiteit de poort naar de ontmoeting. Je probeert je te onderscheiden van de anderen door je seksualiteit uit te spelen, en dan denk je alleen nog maar daaraan: zal ik goed zijn in bed met hem? Zal ik beter zijn dan de anderen? Seksualiteit wordt utilitair.
In real life: Je gaat denken dat je hem absoluut moet verrassen en dat je het verschil zal maken dankzij seks. Maar een utilitaire seksualiteit wordt droevig en flauw. Je offert jezelf op en je gaat niet op in de seksuele ontmoeting of het plezier om elkaar te ontdekken. Je hebt bijgedachtes die je uiteindelijk verlammen. "Toen ik Ines ontmoette, herhaalde ik steeds maar aan mezelf dat ik moest uitblinken en beter zijn dan alle anderen die ze online zou kunnen ontmoeten. Het was het enige waar ik nog aan dacht. Je relatie kan nooit echt beginnen. Je hebt de indruk dat de vonken eraf moeten springen bij de seks zodat de rest ook goed komt. Maar als je er met die instelling aan begint, zal je in bed onhandig zijn en komt de rest ook nooit goed", zegt Fabien.
Je doet geen inspanningen meer
Online: Op datingsites kan je een hele resem mogelijke toekomstigen ontmoeten. Je kan dan wel met iemand praten en een voorkeur hebben, maar je weet maar al te goed dat er nog honderd anderen zijn die evengoed kunnen zijn.
In real life: Spatten de vonken er niet van af in bed? Is de eerste keer niet echt hoe je het had verwacht? Dit komt vaak voor. En het gebeurt zelfs bij alle koppels, ook zij die elkaar op het werk hebben leren kennen of in de supermarkt of op de bus. Maar een koppel dat elkaar op internet heeft leren kennen, vergeet dat nooit en weet dat hij altijd kan terugkeren om "iets anders te vinden" en "andere vakjes aan te duiden". Als het dan niet direct een schot in de roos is in bed, heb je de neiging om alles maar zijn gangetje te laten gaan, jezelf te zeggen dat je wel zal zien en niet echt moeite doet om samen vooruit te gaan.
Spreek snel af en je zal er meer van genieten...
Natuurlijk stellen de koppels die we hier bespreken een minderheid voor. Als je wilt vermijden dat je gaat idealiseren of dat je onder druk gaat staan, is de voorwaarde dat je elkaar snel ontmoet en dat je niet te intiem met elkaar omgaat online voordat je elkaar hebt ontmoet. Als je snel afspreekt, is het alsof je van niks vertrekt wat alleen maar positief kan zijn voor je relatie. Het is essentieel dat je verliefd wordt op een man, niet op een profiel en dat seks niet het enige stadium is waar je nog door moet op het moment dat je elkaar ontmoet.
... of ontmoet elkaar nooit!
Als het gevaarlijk is om elkaar te ontmoeten na urenlang chatten online, de persoon zou bijvoorbeeld anders kunnen zijn dan hoe je hem had voorgesteld, dan zou de oplossing wel eens kunnen zijn: elkaar nooit in het echt ontmoeten. Wat gebeurt er dan? Je blijft verliefd op een man die, van achter je scherm, "zeer goed" lijkt en zo vermijd je een teleurstelling.
De trieste realiteit? Je neemt genoegen met een virtuele aanwezigheid, een stem, enkele berichtjes... Theodore bewijst in Her dat hij zo gelukkig is, gewiegd door de stem van Samantha en gesteund door iemand die hem begrijpt en hem dagelijks vergezelt. Natuurlijk heb je de indruk dat Theodore een leegte probeert op te vullen en dat het programma even goed Rebecca had kunnen heten, in plaats van Samantha. Theodore heeft iemand nodig die echt aanwezig is en zoekt daarom een stem die hem kan helpen.
En als we nu eens Theodore zouden worden? Stel dat de wereld zo zou evolueren dat de volgende numerieke revolutie ons uitnodigt online te flirten en vrienden te vinden?! We zouden verliefd worden op een programma - of tien - dat zich zou ontwikkelen naargelang wie we zijn om te beantwoorden aan onze emotionele verwachtingen. We zouden de ideale relatie vinden: geen problemen maar iemand die "er is".
Beangstigend? Ja. In afwachting van een veranderde wereld en zolang we "internetafspraakjes hebben", herinneren we onszelf eraan dat van een man houden in real life, en het risico nemen om met twee iets op te bouwen, eigenlijk wel aangenaam is, vooral omdat het niet perfect is.
Met dank aan Alexandra Hubin, seksuologe en Patricia Delahaie, psychosociologe.
Te zien:
« Her », in de bioscoop van 19 maart 2014, van Spike Jonze
Met Joaquin Phoenix en Scarlett Johansson als Samantha
